Mainit ang araw at tahimik ang buong paligid. Ang mga bata’y nasa loob ng bahay, naglalaro habang hinihintay ang tanghalian. Si Nanay naman ay abalang nagluluto sa kusina, pinapawisan habang pinaiinit ang sabaw sa malaking kaldero. Sa ilalim ng bahay, si Bantay ang alagang aso ay nakahiga at nagpapahinga. Sa silong naman, si Mingming ang pusa ay nagkukuyakoy habang inaantok. Sa bubungan, kumakahig ang mga manok habang nagsusulputan ang ilang sisiw sa gilid.

Tahimik ang buong bahay. Parang walang gustong magsalita. Ang tanghaling iyon ay isang tipikal na tagpo sa isang probinsya—mainit, payapa, at tila mabagal ang daloy ng oras. Pero hindi alam ng lahat na may isang bagay na magpapabago sa araw nilang iyon. Isang munting bisita ang darating—isang maliit na nilalang na halos hindi pansinin ng marami, pero sa araw na iyon, siya ang magiging sentro ng lahat.

Bigla, mula sa kisame, may isang gumagalaw. Isa, dalawa, tatlong hakbang. Pahaba, payat, at kulay tsokolate. Dumikit sa dingding at muling gumapang. Hanggang sa may isang bata ang napatingala at napasigaw.

“Dumaan si Butiki!”

Sa isang iglap, ang katahimikan ay napalitan ng kaguluhan. Ang sigaw ng bata’y naging hudyat ng sabayang reaksiyon mula sa lahat ng nasa bahay. Si Nanay ay napatalon at muntik nang matapon ang sabaw. Ang isa sa mga bata ay nagtago sa ilalim ng mesa. Ang isa nama’y humawak agad sa walis tingting, tila handang ipagtanggol ang buong kabahayan.

Ang mas matindi, si Bantay ay nagising at biglang tumahol nang malakas. “Aw! Aw! Aw!” sunod-sunod ang kanyang tahol, tila ba siya’y may gustong iligtas. Si Mingming ay napatayo mula sa pagkakahiga at dumungaw sa itaas, parang gustong akyatin ang kisame. Ang mga manok sa bubungan ay nagliparan, nagkalat ang mga balahibo, at ang sisiw ay nagsiksikan sa tabi ng bubong sa gulat.

“Nasaan na ang butiki?!” tanong ng isa.
“Doon sa taas! Ayun o, gumagapang paakyat!” sigaw ng isa pa.

Ngunit si Butiki, sa kabila ng kaguluhan, ay kalmado lamang. Dahan-dahang gumagapang sa kisame, tila walang pakialam sa sigawan, tahol, at takot sa ibaba. Minsan ay humihinto siya, kumikindat pa nga ang isang mata, saka muling gagalaw. Ang mga paa niyang maliliit ay mahigpit na nakakapit sa kahoy ng kisame. Hindi siya nadudulas, hindi siya natitinag.

“Patayin ‘yan! Baka mahulog sa pagkain!” bulalas ni Nanay, sabay kuha sa takip ng kaldero at tinakpan ang ulam.

Ang mga bata ay palipat-lipat ng pwesto. Minsan ay sumisilip sa itaas, minsan ay nagsisiksikan sa likod ni Nanay. Pero kahit anong takbo nila, hindi pa rin bumababa si Butiki. Tila ba alam niyang siya ang sanhi ng lahat ng ito, at siya’y nag-eenjoy.

Maya-maya, si Mingming ay nagsimulang umakyat. Tumalon siya sa aparador, saka sumilip sa kisame. “Meeeow!” halos sigaw na ni Mingming habang sumusubok na abutin si Butiki. Ngunit si Butiki ay mabilis. Isang liko sa kaliwa, isang gapang sa kanan—nakaiwas na siya.

Tumahimik saglit ang lahat. Lahat ay nakatingala. Hinahanap kung saan na napunta ang butiki. Sa sandaling iyon, tila huminto ang mundo. Parang may paligsahan kung sino ang unang makakakita ulit sa kanya. Hanggang sa…

“Ayun! Sa likod ng kurtina!” sigaw ng batang babae.
“Hindi, andoon na sa ilaw!” kontra ng bunso.
“Wag kayong gagalaw, baka mahulog!” babala ni Nanay.

Pero sa huli, si Butiki ay bigla na lamang nawala sa paningin ng lahat. Parang bula, nawala sa kisame. Tila ba may sarili siyang lagusan at lihim na daan.

Tahimik muli ang bahay. Unti-unting bumalik si Bantay sa kanyang pagkakahiga. Si Mingming ay bumaba sa aparador at muling dumapa sa kanyang silong. Ang mga bata, habang kinikilig pa sa takot at tuwa, ay bumalik na rin sa paglalaro. Si Nanay ay huminga ng malalim, tinanggal ang takip ng kaldero, at muling hinalo ang sabaw.

“Napakakulit talaga ng butiking ‘yan,” bulong ni Nanay, ngunit sa loob-loob niya, natuwa rin siya. Ang simpleng kaguluhan ay nagbigay aliw sa isang tahimik na araw.

At sa dulo ng kisame, kung saan madilim na ang sulok, naroon si Butiki. Nakadapa, tahimik, nakatingin sa ibaba. Tila ba natutuwa sa kaguluhang kanyang nagawa. Sa loob ng munting katawan niya, siguro’y natatawa siya, dahil sa araw na iyon, siya ang bida. Siya ang bumasag sa katahimikan, siya ang nagpagalaw sa buong bahay.

At sa susunod na araw, sigurado, dadaan na naman si Butiki. At ang mundo sa loob ng bahay ay muling magugulo pero may halong saya at kwento.

by Adarna House