Noong unang panahon, sa isang kahariang malayo sa karimlan ng karaniwang daigdig, naghari si Haring Salimbay at Reyna Marikit. Matagal na silang nagkaroon ng kaharian na sagana sa bunga at nag-uumapaw sa kayamanan, subalit may isang sumpang bumabalot sa kanilang dinastiya—ang pagkakaroon ng tagapagmana na kakaiba ang anyo. Isang gabi, habang binabantayan ni Reyna Marikit ang kaniyang sinapupunan, nagpakita sa kaniya ang isang diwata sa anyo ng makinang na liwanag. “Huwag kang matakot,” wika ng diwata. “Ang iyong anak ay magiging Prinsipeng di-pangkaraniwan: siya’y magkakaroon ng hugis unggoy, subalit ang kanyang puso’y tunay na tao at siya’y magliligtas sa kaharian sa oras ng kadiliman.”
Lumipas ang mga buwan at nang sumapit ang araw ng pagsilang, tunay ngang nagulat ang buong kaharian nang ipanganak ni Reyna Marikit ang isang batang prinsipe na buong katawan ay nabalot ng makapal na balahibo at may mala-unggoy na mukha. May matatalas na mata, bilugan at mapaglarong tila binabantayan ang paligid, at mahahaba at maliliksi nitong kamay na nakakapit sa dibdib ng ina nang inilagay. Bagaman nag-aalangan ang ilan sa simula, tumibay ang loob ng hari at reyna na tanggapin ang pambihirang anak—pinangalanan nila itong Prinsipe Bonifacio.
Lumaki si Prinsipe Bonifacio sa piling ng mga maharlikang tagapayo, guro, at mga dakilang pintor ng kaharian. Bagaman natuto siyang magsalita nang malinaw gaya ng sinumang anak ng hari’t reyna, madalas siyang nagbabakasyon sa gubat – naglalaro sa mga puno, tumatalon mula sanga tungo sa sanga, at nakikipaglaro sa mga hayop na doon naninirahan. Dito niya natutuhan ang halaga ng kalikasan, pagkakaisa, at sining ng pakikipagkaibigan. Subalit may kapalit ang kaniyang kalayaan: tumatagas sa kaharian ang usap-usapang, “Paano kung hindi siya karapat-dapat sa trono dahil sa anyo?” Bagamat lumalabo, nananalig ang hari at reyna na higit sa pisikal na anyo ay ang pusong dalisay sa kanilang anak.
Isang araw, may basbas ang kanilang kaharian pero kaagad itong naantala ng isang mamatay-patay na sumpa. Isinugo ng karibal na naghahangad makubkob ang lupain ang isang dambuhalang ahas na maalat ang lason, na tawag nila’y si Halimaw ahas. Lumulon ng mga baka, manok, at kahit ang mga bulaklak sa palasyo, at unti-unting sinisira ang mga bukid sa halo ng nakalalasong ulap. Hindi magtagal, kumalat sa buong kaharian ang pagkalungkot, gutom, at takot. Sinumang lumalapit sa gubat ay hindi na bumabalik nang buhay.
Sa gitna ng takot at pangambang kumakalam ang tiyan ng kaharian, natigilan si Prinsipe Bonifacio. Sumagi sa isipan niyang si ang kagiliw-giliw na anyo nga ng dahilan kaya mariin siyang tinanggihan ng ibang maharlika, ngunit ito rin ang nagbigay sa kaniya ng natatanging kakayahan: mabilis na maghaplos at magsiyasat gamit ang kaniyang ilong at maselang pandama; bihasa sa pag-akyat sa matataas na puno at pagbaling ng matatalim nitong kuko; at higit sa lahat, may lakas ng loob at pusong busilak. Nagpasya siyang harapin si Halimaw ahas upang iligtas ang kaharian.
Ipinabatid ni Prinsipe Bonifacio ang kaniyang layunin sa Hari at Reyna. Nag-udyok ng matinding pag-aalala sa sinuman ang kaniyang sinabi: “Inyong pagsang-ayon ba’y dalisay sa kadiliman?” Subalit tumayo ang hari at reyna, hinaplos ang balahibo ng anak, at nagtiwala: “Higit sa sinumang tao rito, pinaniniwalaan namin ang iyong galing at tatag. Pumunta ka, anak, at patunayan mo sa mundo na ang tunay na lakas ay nagmumula sa tapang ng puso.”
Kasabay ng pagsapit ng madaling-araw, naglakbay si Prinsipe Bonifacio patungo sa madilim na gubat. Dahon ang kaniyang kumot, bitbit ang sandata sa anyo ng matulis na kahoy na tinik, at kaalaman sa kalikasan. Maraming gabi siyang lumipas na naninilip at naghihintay sa tamang oras upang salakayin si Halimaw ahas. Gamit ang kaniyang liksi, inikot niya ang malalaking puno, tinunton ang maamong daan hanggang sa madiskubre ang lungga ng halimaw. Nang gabihin, naglatag siya ng bitag: isang patibong na yari sa mga maamong sanga at matutulis na tinik, pinapahingalo si Halimaw sa pagdaan.
Matapos makaakit sa bitag ni Prinsipe Bonifacio, nasabi ng dambuhalang ahas, “Sino ka, maliit na unggoy, na nangangahas na hamunin ang aking galit?” Tumayo si Bonifacio nang buong dangal, tinangka ng ahas na lamunin siya, subalit nagpatuloy ang prinsipe sa mabilis na atake—saan man ang bunganga ni Halimaw ay sinusumpong ng matulis na tinik. Sa bawat hampas, nagkakagalit ang halimaw, ngunit di tila kayang talunin ang prinsipe. Sa huli, nagunaw ang kampon ng sumpa. Napuruhan si Halimaw sa matinding kirot at nawala; sa kawilihan ng labanan, ilang puting alabok ang sumilay sa gabi—hudyat ng pagtatapos.
Umakyat si Prinsipe Bonifacio sa tuktok ng burol kung saan siya nanalumpati. “Nagawa ko ito hindi dahil sa lakas ng katawan, kundi sa tibay ng loob at pagmamahal ko sa inyo.” Muli siyang bumalik sa palasyo, sinalubong ng kagalakan ng buong kaharian. Mula roon, isang hininga ang lumaya—ang lupa’y muling sumibol, ang ilog ay bumalik sa pagiging malinis, at ang araw ay nagniningning nang mas maliwanag kaysa dati.
Sa huling bahagi ng kasaysayan, itinaas ni Haring Salimbay at Reyna Marikit si Prinsipe Bonifacio bilang kanilang tagapagmana, hindi bilang isang kakaibang unggoy, kundi bilang simbolo ng tapang, katapatan, at pagmamahal. Tinanggal ang habag at pag-aalinlangan sa mga mata ng mga nasasakupan. Sa huli, pinatunayan ng prinsipe na anuman ang itsura ng isang tao, sa tunay na tapang at kabutihang-loob nakasalalay ang tunay na kaharian.
At sa kasaysayan ng Kahariang Hinilawod, ang pangalan ni Prinsipe Bonifacio ay nanatiling alamat—isang paalaala na sa bawat sukdulang pagsubok, ang wagas na puso ang siyang magdadala ng liwanag.
