The children had fun paddling through the flood.

This is the day they have been waiting for the most since the rains came consecutively.

They know if you continue for three days the road to the toy will sink.

And today, it is the fifth day without stopping the rain.

Some small children will float pieces of paper, there they are blown away by the water, there they are bumped and sunk, there they are destroyed.

Every time I see a paper boat, a boy comes back to my memory.

A boy made three huge paper boats that he never floated on water.

A boy woke up one night, to a startling roar.

For a moment, he thought it was New Year’s.

He remembers the same loud hums that greeted the New Year.

But after a few more moments, he remembered that there was no more noise coming from their roof.

In the darkness he widened both eyes, he could see nothing but a narrow slit.

He did not know which was the roar that suddenly filled the house with the sudden light.

He turned around in shock and looked for his mother.

One after another, what appeared to be large stones rolled on their roof.

The rolling of yours is accompanied by the lightening and darkening of the house, with lightening again.

Meanwhile, the rain continued to fall on their roof, around them, everywhere.

The one who turned back lay down again and his voice was heard in the darkness.

“Mother, it’s raining, what?” “Yes, son, it’s beautiful,” said the voice from the end of the bed.

“Mother,” he repeated in the darkness, “has Dad arrived yet?” The voice answered but he couldn’t understand.

So he raised his back slightly and leaned on his left arm.

By his side was his brother Miling.

Beside it, he saw the mother’s body, and beyond it, he saw the empty mat.

He lowered his back and stretched out his left arm.

He felt the chill of his bones.

He pulled the blanket from Milng’s wrapped body and covered it over his own body.

The brother moved slightly, then continued to remain motionless.

He felt sorry for Miling so half of the blanket was wrapped around his body and he curled up in the other half.

He felt a cold bite on his back.

He took his right hand out of the blanket and groped the mat until he reached the floor.

How cold the floor is, he thought, and his right hand hurriedly slipped back into the blanket.

“Mom,” he called again, “why isn’t Dad here yet? What time is it?” “I don’t know,” answered his mother.

“Sleep now, son, and tomorrow you will float the boats you made.”

The boy was happy with what he heard.

Miling and I will race together in a boat, mine is big and strong.

not damaged by water.

He quickly got up and squeezed between his brother and the person he was talking to.

Idinaan niya ang kanyang kamay sa pagitan ng baywang at bisig ng ina.

Naramdaman niya ang bahagyang pag-aangay ng kaliwang bisig niyon.

Ang kanang kamay noo’y ipinatong sa kanyang ulo at pabulong na nagsalita:“Siya, matulog ka na.”

Ngunit ang bata’y hindi natulog.

Mula sa malayo’y naririnig niya ang hagibis ng malakas na hangin.

At ang ulang tangay-tangay noon.

“Marahil ay hindi na uuwi ang Tatay ngayong gabi,” ang kanyang nasabi.

Naalala niyang may mga gabing hindi umuuwi ang kanyang ama.

“Saan natutulog ang Tatay kung hindi siya umuuwi rito?” ang tanong niya sa kanyang ina.

Ngunit ito’y hindi sumagot.

Sinipat niya ang mukha upang alamin kung nakapikit na ang kanyang ina.

Ngunit sa karimlan ay hindi niya makita.

Bago siya tuluyang nakalimot, ang kahuli-hulihang larawan sa kanyang balintataw ay ito.

Tatlong malalaking bangkang yari sa papel na inaanod ng baha sa kanilang tapat.

At samantalang pumapailanlang sa kaitaasan ang kahuli-hulihang pangrap ng batang yaon, ang panahon ay patuloy sa pagmamasungit.

Ang munting bahay na pawid ay patuloy sa pagliliwanag at pagdidilim, sa pananahimik at pag-uumugong, sa pagbabata ng walang awing hampas ng hangin at ulan.

Ang kinabukasan ng pagtatampisaw at pagpapaanod ng mga bangkang papel ay dumating.

Ngunit kakaibang kinabukasan.

Pagdilat ng inaantok pang batang lalaki ay nakita niyang nag-iisa siya sa hihigan.

Naroon ang kumot at unan ni Miling at ng kanyang ina.

Pupungas siyang bumangon.

Isang kamay ang dumantay sa kanyang balikat at nang magtaas ng paningin ay nakitang yao’y si Aling Berta, ang kanilang kapitbahay.

Hindi niya maunawaan ang tingin noong tila naaawa.

Biglang-biglang naparam ang nalalabi pang antok.

Gising na gising ang kanyang ulirat.

Naroon ang asawa ni Aling Berta, gayon din sina Mang Pedring, si Alng Ading, si Feli, at si Turing, si Pepe.

Nakita niyang ang kanilang bahay ay halos mapuno ng tao.

Nahihintakutang mga batang humanap kay Miling at sa ina.

Sa isang sulok, doon nakita ng batang lalaki ang kanyang ina na nakalikmo sa sahig.

Sa kanyang kandungan ay nakasubsob si Miling.

At ang buhok nito ay walang tigil na hinahaplus-haplos ng kanyang ina.

Ang mukha ng kanyang ina ay nakita ng batang higit na pumuti kaysa rati.

Ngunit ang mga mata noo’y hindi pumupikit, nakatingin sa wala.

Patakbo siyang lumapit sa ina at sunud-sunod ang kanyang pagtatanong.

“Bakit, Inay, ano ang nangyari? Ano ang nangyari, Inay? Bakit maraming tao rito?”Ngunit tila hindi siya narinig ng kausap.

Ang mga mata noo’y patuloy sa hindi pagsikap.

Ang kamay noo’y patuloy sa paghaplos sa buhok ni Miling.

Nagugulumihang lumapit ang bata kina Mang Pedring at Aling Feli.

Ang pag-uusap nila’y biglang natigil nang siya’y makita.

Wala siyang narinig kundi.

“Labinlimang lahat ang nangapatay.”

Hindi niya maunawaan ang ang lahat.

Ang pagdami ng tao sa kanilang bahay.

Ang anasan.

Ang ayos ng kanyang ina.

Ang pag-iyak ni Aling Feli nang siya ay makita.

Sa pagitan ng mga hikbi, siya’y patuloy sa pagtatanong.

“Bakit po? Ano po iyon?”Walang sumasagot sa kanya.

Lahat ng lapitan niya’y nanatiling pinid ang labi.

Ipinatong ang kamay sa kanyang balikat o kaya’y hinahaplos ang kanyang buhok at wala na.

Hindi niya matandaan kung gaano katagal bago may nagdatingan pang mga tao.

“Handa na ba kaya?” anang isang malakas ang tinig.

“Ngayon din ay magsialis na kayo.

Kayo’y ihahatid ni Kapitan Sidro sa pook na ligtas.

Walang maiiwan, isa man.

Bago lumubog ang araw sila’y papasok dito.

Kaya’t walang maaaring maiwan.”

Matagal bago naunawaan ng bata kung ano ang nagyari.

Sila’y palabas na sa bayan, silang mag-iiba, ang lahat ng kanilang kapitbahay, ang maraming-maraming tao, at ang kani-kanilang balutan.

Sa paulit-ulit na salitaan, sa sali-salimbayang pag-uusap ay nabatid niya ang ilang bagay.

Sa labinlimang nangapatay kagabi ay kabilang ang kanyang ama.

sa labas ng bayan.

sa sagupaan ng mga kawal at taong-bayan.

Nag-aalinlangan, ang batang lalaki’y lumapit sa kanyang ina na mabibigat ang mga paa sa paghakbang.

“Inay, bakit pinatay ng mga kawal ang Tatay? Bakit? Bakit?”Ang mga bata noong nakatingin sa matigas na lupa ay isang saglit na lumapit sa kanyang mukha.

Pagkatapos, sa isang tinig na marahang-marahan ay nagsalita.

“Iyon din ang nais kong malaman, anakm iyon din ang nais kong malaman.”

Samantala.

Sa bawat hakbang na palayo sa bahay na pawid at sa munting bukid na kanyang tahanan ay nararagdagan ang agwat ng ulila sa kanyang kabataan.

Ang gabing yaon ng mga dagundong at sigwa, ng mga pangarap na kinabukasan at ng mga bangkang papel – ang gabing yaon ang kahuli-hulihan sa kabataang sasansaglit lamang tumagal.

Ang araw na humalili’y tigib ng pangamba at ng mga katanungang inihahanap ng tugon.

Kaya nga ba’t sa tuwi akong makakikita ng bangkang papel ay nagbabalik sa aking gunita ang isang batang lalaki.

Isang batang lalaking gumawa ng tatlong malalaking bangkang papel na hindi niya napalutang kailanman.

By Genoveva Edroza-Matute