Nagsimula ang kuwento sa isang malamig at maulan na hapon. Parang ba may lihim na nagkukubling tanong sa bawat patak ng ulan: “Bakit nga ba umuulan?” Sa gitna ng katahimikan ng isang baryo, nakatirik ang munting kubo ni Lola Taling sa gilid ng isang malawak na palayan. Mula rito, tanaw ang malalayong bundok na nababalot ng ulap, tila nagmamasid sa mga nagdaraan sa lambak. Dito nakatira si Kiko, isang batang palakaibigan at mausisa, na sa bawat araw na lumilipas ay lalong nadarama ang kakaibang misteryo ng kalikasan.
Isang hapon, biglang bumuhos ang malakas na ulan – hindi basta-buhos kundi tila paghagis ng kalangitan ng mga basang bola. Tuloy-tuloy ang ulan nang halos isang buong araw. Natagpuan si Kiko na nakabuwal sa tabi ng ilog, nagmamasid sa mabilis na agos ng tubig at sa nag-iingay na pagpatak ng luha ng ulap. “Lola,” tawag ni Kiko sa kanyang lola na nakatayo naman sa pintuan ng kubo, “bakit po kaya umuulan?”
Sumilay ang mahinhing ngiti sa labi ni Lola Taling. Dinilat nito ang matandang mga mata, pilit pinapaikot sa paligid. “Gaano ka ba maging matiyaga, apo?” bulong niyang tanong. Dinampot niya ang lana at pinulot ang kanyang lumang suklay. “Halika’t samahan mo ako sa balkonahe.”
Dinala ni Lola si Kiko sa balkonahe ng kubo. Sa labas, nakita nila ang pagbulong ng hangin sa mga sanga ng puno, ang pagkikiskisan ng mga dahon, at ang unti-unting pagdaloy ng ulan patungo sa lupa. Hinawakan ni Lola ang kamay ni Kiko at dahan-dahan niyang ipinaliwanag: “Alam mo, kung minsan, ang ulan ay nagmumula sa kalangitan upang maghugas ng mga alikabok ng mundo—mga alikabok na dala ng ating mga sandaling kalungkutan, pangarap, at ligaya. Para itong mga lihim na luha ng kalikasan: samahan mo akong pakinggan.”
Muling nakinig si Kiko sa himig ng ulan. Para bang may nagsasabi rito ng kuwento tungkol sa mga nilalang sa ulap. “Sa ulap,” dagdag ni Lola, “may maliliit na nilalang na hindi mo nakikita—ang mga Ulapno. Ang kanilang trabaho’y tipunin ang mga patak ng ulan at dalhin ito sa lupa upang buhayin ang mga halaman, punla, at sanga ng puno.” Nagulat si Kiko sa narinig. Inakala niyang pantasya lang ang mga ganoong kuwento. Ngunit sa mga mata ni Lola ay may sinseridad na hindi maaaring iyakan.
“Ngayo’y, dahil sa hangin at init ng araw, ang singaw ng tubig sa mga dagat, ilog, at dagat ay umaakyat tungo sa kalangitan. Doon, kinakabitan ito ng lamig at nagiging ulap. Ang mga ulap na iyon ay nagtitipon-tipon hanggang sa siya’y maging mabigat—at doon na nagsisimula ang ulan.” Habang nagkukuwento si Lola, sinundan ni Kiko ang bawat patak na bumabagsak sa semento ng balkonahe—tila himutok ng mga munting kuwento.
Mula roon, naglakbay ang isip ni Kiko palayo sa baryo. Inisip niya ang mga bulaklak na naiipon ng ulan, ang mga ibon na natutulog sa mga sanga habang binabasa ang ritmo ng patak, at pati na rin ang mga bakanteng palayan na nagiging malambot at mabango dahil sa bago at sariwang tubig. “Lola,” wika niya, “may epekto po ba ang ating nararamdamang kalungkutan sa pag-ulan?”
Ngumiti si Lola at tinuro ang luntiang palayan. “Ang ating damdamin, apo, ay kasing-lakas din ng panahon. Kapag masaya, parang araw; tuyo at maliwanag. Kapag malungkot, para kang ulap na nagtataglay ng lihim na bigat. Ang tunay na tanong ay kung paano natin haharapin ang mga ito.” Napatingin si Kiko sa kanyang kamao – parang sa bawat patak ng ulan ay yakap niya ang sariling lungkot.
Sumapit ang gabi at humupa na ang malakas na ulan. Tumigil na rin ang masiglang hangin, natuon ang langit sa katahimikan. Pumunta si Kiko sa ilog kasama si Lola para tingnan ang mga labi ng baha. Nakatanaw sila ng bituin sa kalangitan – matalas na mga kumikislap na alahas. Sa bawat tingin ni Kiko, sumilip ang pag-asa. “Lola,” wika niya pagkatapos ng sandaling katahimikan, “kung wala na po ang ulan, mawawala rin ba ang ating lungkot?”
Ngumuha ang matanda. “Hindi, apo. Pagkatapos ng ulan, makikita mo ang bahaghari. Ang bahaghari ay sumisimbolo ng bagong pag-asa. Ipinapakita nito na sa kabila ng pagluha at paghagupit ng bagyo, may liwanag pa ring magbubukas. Ang bahaghari rin ay mensahe mula sa ulap na nagpapahiwatig: matatag ka, pupunta rin ang araw sa iyong tabi.”
Pakiramdam ni Kiko’y gumaan ang dibdib sa mga salita ni Lola. Tinungo niya ang gilid ng ilog at dahan-dahang hinaplos ang huminhing tubig. “Mukhang may kuwento pa pala ang bawat patak ng ulan,” sambit niya sa sarili. At sa gabing iyon, ang ulan ay naging pintig ng puso ni Kiko—timing ng kanyang tinatagong pag-asa at takot.
Kinabukasan, lumabas si Kiko ng maagang-maaga. Ang mga palayan ay nabuwal na sa sobrang linaw dahil sa sariwang dugo ng ulan. Makinang ang punong mangga sa bakuran—mga dahong basa ngunit masigla. Humakbang si Kiko papunta sa kubo ng mga kapitbahay na sabik ding masaksihan ang liwanag ng umaga. Kasunod niya si Lola, na may dalang basong tsaa at ngiti. “Apo, bukas na naman ang mundo,” saad ni Lola. At doon nagsimula ang bagong simula ni Kiko—handang humarap sa lahat ng ulan at araw ng buhay.
Sa huli, natutunan ni Kiko na ang ulan ay higit pa sa simpleng pagbuhos ng tubig mula sa kalangitan. Ito’y simbolo ng pagdadalisay, pag-asa, at muling pagsilang. Kung bakit umuulan? Marahil upang turuan tayong huwag matakot sa mga bagyo ng damdamin. Sa bawat patak na bumabagsak, nagbubukas din ng panibagong pagkakataon ang lupa at puso nating nagtitiis ng kalungkutan. At kapag ang ulap ay nagpalit na ng kulay, makikita mo ang bahaghari—isang paalala na pagkatapos ng luhang mapait, darating ang araw na muling magri-ring.
by Rene O. Villanueva
